Wpadła mi w ręce niezwykła książka; Monika Wawer i Maciej Kuciel napisali o dziennikarskich przebierankach. Od wielu lat nie było na naszym rynku pracy tak szczegółowo, i z doświadczenia, opisującej specyficzne metody dziennikarstwa śledczego.

Autorzy na 200 stronach przypominają materiały zrealizowane technikami undercover journalism. Zastanawiają się, czy oszustwo może być etyczne, co zmieniły polskie prowokacje dziennikarskie, jak wpłynęły na polską rzeczywistość, czy dzięki nim jest mniej korupcji, itp. Przedstawiają zasady etyki BBC i innych europejskich oraz amerykańskich kodeksów etycznych, a także listę artykułów prawnych, które swoimi działaniami może naruszyć tak zwane dziennikarstwo wcieleniowe.

Oprócz części historycznej i teoretycznej Autorzy zamieścili w książce rozmowy ze znanymi dziennikarzami śledczymi: Adą Wons (vel Kos), Grzegorzem Kuczkiem, Tomaszem Patorą, Aleksandrą Tudyką, Markiem Kęskrawcem, producentami Moniką Góralewską i Moniką Szymborską oraz dokumentalistą Danielem Liszkiewiczem. Wszyscy wymienieni mają bogate doświadczenie w przygotowywaniu lub/i w prowadzeniu śledztw dziennikarskich techniką przykrywkową. Ogromne znaczenie dla jakości materiału zawartego w książce ma fakt, że współautor, Maciej Kuciel, sam wielokrotnie stosował tę technikę w swojej pracy dziennikarskiej, np. w nagrodzonym Grand Press w kategorii news reportażu „Dobre, bo szwedzkie” (współautorem reportażu był Szymon Jadczak).

Dziennikarstwo przykrywkowe wzbudza emocje, wielu uważa je za nieetyczne, wielu za naruszające normy prawne. Jednak regulacje dotyczące „przebieranek” są różne w różnych krajach, a ocena często zależy też od ważności sprawy i osiągniętych przez dziennikarzy śledczych skutków. Na pewno warto zapoznać się z przedstawionymi w książce przykładami zarówno polskimi, jak i zagranicznymi; poznać wcieleniówki Guntera Wallraffa, Antonio Salasa, Donalda McIntyre’a, czy z polskiego podwórka - Endiego Gęsina-Torresa, przeanalizować jeszcze raz casus Baru Mirage czy sprawę Food Lion. Niewątpliwie głębsze wniknięcie w ich meritum pozwoli lepiej zrozumieć, dlaczego dziennikarze stosują undercover reporting.

Książka stawia pytania o sens tego rodzaju dziennikarstwa i udziela wieloaspektowej odpowiedzi, uwzgledniającej polskie i zagraniczne doświadczenia. Piszący te słowa uważa, że powinna ona w przyszłości stanowić kanon literatury polecanej młodym adeptom sztuki dziennikarskiej.

Marek Palczewski

Adiunkt w Katedrze Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej

Uniwersytet SWPS w Warszawie

 

Ps. Obszerniejszej recenzji czytelnik może oczekiwać w kolejnym numerze „Forum Dziennikarzy”.


 

Udostępnij
Komentarze
Disqus

Jest to archiwalna wersja portalu. Nowa wersja portalu SDP.pl, dostępna pod adresem: https://sdp.pl